SPCG wygrała dla Tesco Polska przed Sądem Apelacyjnym w Krakowie spór z generalnym wykonawcą robót budowlanych związany z budową obiektów handlowych, który dotyczył istotnego z punktu widzenia praktyki obrotu gospodarczego zagadnienia, a mianowicie charakteru prawnego kwot zatrzymanych przez Tesco Polska (jako inwestora) tytułem kaucji gwarancyjnych zabezpieczających należyte wykonanie zawartych przez strony umów o roboty budowlane, w szczególności w okresie rękojmi za wady robót budowlanych.

Osią sporu pomiędzy stronami nie były jednak wady robót budowalnych, albowiem te co do zasady nie ujawniły się w okresie rękojmi, lecz rysujące się w orzecznictwie sądowym i literaturze rozbieżności dotyczące charakteru prawnego i celu ustanowienia takiego zabezpieczenia. Z jednej strony pogląd, prezentowany w sprawie przez stronę powodową, że kwoty zatrzymane tytułem kaucji gwarancyjnej stanowią część wynagrodzenia należnego wykonawcy za spełnienie świadczenia niepieniężnego związanego z realizacją określonych robót budowanych, którego termin wymagalności przypada po upływie okresu rękojmi za wady robót. Z drugiej strony pogląd, prezentowany przez Tesco Polska, zgodnie z którym kwoty zatrzymane tytułem kaucji gwarancyjnej stanowią odrębną od tego wynagrodzenia sumę zabezpieczenia, ustanowioną na podstawie akcesoryjnej umowy kaucji gwarancyjnej, której istotą jest przeniesienie przez dłużnika na wierzyciela prawa własności przedmiotu zabezpieczenia (w tym przypadku środków pieniężnych), celem zabezpieczenia roszczeń związanych z realizacją zabezpieczanego stosunku prawnego (causa cavendi), w tym przypadku umów o roboty budowlane.

Strona powodowa będąca generalnym wykonawcą robót budowlanych związanych z budową obiektów handlowych domagała się od Tesco Polska zwrotu kwot zatrzymanych przez pozwaną spółkę na zabezpieczenie roszczeń związanych z realizacją kilku umów o roboty budowlane. Strona powodowa twierdziła przy tym, że kwoty zatrzymane tytułem kaucji stanowią jedynie część wynagrodzenia należnego wykonawcy w związku z realizacją robót budowanych, a zatem stanowią świadczenie pieniężne, którego ekwiwalentem niepieniężnym jest wyłącznie wykonanie robót budowlanych. Wskazywała również, że kwoty zatrzymane zabezpieczają roszczenia z tytułu rękojmi za wady wykonanych obiektów handlowych, a zatem po upływie okresu rękojmi za wady takich obiektów, w przypadku nieujawnienia się w okresie rękojmi jakichkolwiek wad związanych z wykonanymi robotami, kwota zabezpieczenia powinna zostać w całości zwrócona wykonawcy. Świadczenie to powinno zostać spełnione przez inwestora niezwłocznie po upływie okresu rękojmi, a ewentualne opóźnienie inwestora w zwrocie kaucji, skutkuje obowiązkiem zapłaty odsetek za opóźnienie zgodnie z przepisami ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Wszelkie dodatkowe zastrzeżenia umowne, statuujące po stronie wykonawcy inne niż wykonanie robót, obowiązki warunkujące zwrot kwot zatrzymanych (np. wykazanie, że generalny wykonawca zaspokoił roszczenia swych podwykonawców) są sprzeczne z naturą umowy o roboty budowlane i jako takie dotknięte sankcją nieważności.

Zgodnie natomiast ze stanowiskiem Tesco Polska, zatrzymanej kaucji gwarancyjnej nie można utożsamiać z częścią wynagrodzenia generalnego wykonawcy za wykonanie robót budowanych, albowiem stanowi ona odrębne od tego wynagrodzenia zabezpieczenie ustanowione przez strony na podstawie odrębnej umowy kaucji (choćby zawartej w treści umowy o roboty budowlane). W konsekwencji wykonawca nie może twierdzić, że już samo wykonanie robót budowlanych uprawnia go do domagania się zwrotu przez inwestora kwoty zabezpieczenia, albowiem decydujące znaczenie mają w tym zakresie określone w umowie kaucji warunki zwrotu wpłaconego zabezpieczenia, w szczególności związane z zaspokojeniem podwykonawców generalnego wykonawcy. Nie można zatem twierdzić, że w tym przypadku mamy do czynienia z jakąkolwiek transakcją handlową w rozumieniu ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych oraz, że zatrzymanie kaucji przez inwestora po upływie okresu rękojmi skutkuje obowiązkiem zapłaty odsetek przewidzianych przepisami tej ustawy. Zawarta przez strony umowa będąca podstawą zatrzymania kaucji gwarancyjnej nie stanowi bowiem transakcji handlowej, lecz ma charakter akcesoryjny względem zabezpieczanego stosunku prawnego, a jej przedmiotem nie jest dostawa towarów lub świadczenie usług, lecz wyłącznie przeniesienie środków pieniężnych (kaucji gwarancyjnej) na zabezpieczenie należytego wykonania umowy o roboty budowlane.

Orzekający w sprawie Sąd Apelacyjny w Krakowie w pełni podzielił argumenty Tesco Polska dotyczące charakteru prawnego kwot zatrzymanych przez inwestora tytułem kaucji gwarancyjnych, w szczególności dotyczące dopuszczalności uzależnienia zwrotu takich kaucji od spełnienia innych warunków niż wykonanie samych robót budowlanych oraz braku podstaw do rozpatrywania kwot zatrzymanych tytułem kaucji w kategoriach świadczenia, do którego zastosowanie znajdują przepisy ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Wskazując na brak wykazania przez stronę powodową, aby zaspokoiła ona w całości roszczenia jej podwykonawców, Sąd orzekający uznał, że nie zostały spełnione warunki zwrotu kwot zatrzymanych tytułem kaucji. W rezultacie, Sąd Apelacyjny w Krakowie zmienił wyrok poprzednio orzekającego w sprawie Sądu pierwszej instancji, w ten sposób, że powództwo o zwrot tych kaucji w całości oddalił.

Z ramienia SPCG sieć Tesco Polska reprezentowali mec. Jakub Górski, mec. Paweł Węc i mec. Paweł Łękawski.