Nie można umorzyć spornej wierzytelności - wyrok NSA z dnia 27 września 2022 r., sygn. akt II FSK 199/20.

Bank zawierał z klientami transakcje na pochodnych instrumentach finansowych, m.in. na opcjach walutowych. W momencie ich zapadalności bank kwalifikował kwotę mu należną jako przychód i płacił 19% podatek. Część klientów zaprzestała regulować należności z opcji walutowych w związku z problemami finansowymi. Bank podejmował działania windykacyjne, m.in. składając wnioski o ogłoszenie upadłości, które były uwzględniane przez sądy, jednak sporne wierzytelności nie zostały zaspokojone na etapie postępowania upadłościowego. Bank wytaczał również powództwa o zapłatę należności w części niezaspokojonej z zabezpieczenia transakcji na opcjach walutowych w postaci depozytu lub środków na rachunku bankowym, co skutkowało pozwem wzajemnym syndyka. W takich postępowaniach dochodziło do zawarcia ugody, na mocy której obie strony cofały pozwy i zrzekały się dochodzenia wzajemnych roszczeń.

Bank powziął wątpliwości, czy tego rodzaju ugody oznaczają, że sporne zobowiązania klientów zostały umorzone, co skutkować może zaliczeniem ich do kosztów uzyskania przychodu zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 44 uCIT. Bank twierdził, że jeśli po zawarciu ugody zostanie zakończone postępowanie upadłościowe w stosunku do klienta bez zaspokojenia roszczenia banku, to będzie mógł uznać, że jest to prawidłowo udokumentowana nieściągalna wierzytelność, którą będzie mógł zaliczyć do kosztów podatkowych na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. a i art. 16 ust. 2 pkt 2 lit. c uCIT.

Ze stanowiskiem banku nie zgodził się Dyrektor KIS, który wskazał, że przepisy, na które bank się powołuje, dotyczą wierzytelności umorzonych, czyli sytuacji, gdy wierzyciel zwolnił dłużnika z długu za jego zgodą, co nie miało miejsca w sprawie. Sądy administracyjne obu instancji podzieliły stanowisko organu podatkowego. W ocenie Sądów, możliwość zaliczenia do kosztów podatkowych wierzytelności istnieje, gdy bank najpierw uzyska wyrok na drodze postępowania cywilnego, a potem umorzy wierzytelność za zgodą dłużnika albo z pominięciem tego postępowania zawrze ugodę z dłużnikiem, który uzna wierzytelność i wyrazi zgodę na jej umorzenie.

Przekształcenie spółki w trakcie roku podatkowego a pomniejszenie zryczałtowanego podatku dochodowego po stronie komplementariusza - interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z dnia 9 września 2022 r., sygn. 0114-KDIP3-1.4011.575.2022.3.BS.

Spółka jawna od 2022 roku została podatnikiem uCIT i w związku z tym płaci miesięczne zaliczki na podatek. Jej wspólnikami są osoby fizyczne oraz sp. z o.o. Spółka rozważa przekształcenie w spółkę komandytową w trybie art. 551 § 1 k.s.h., co miałoby nastąpić w 2022 roku. Po przekształceniu wspólnicy – osoby fizyczne mieliby zostać komplementariuszami w spółce, zaś spółka z o.o. komandytariuszem spółki. Spółka nie zamykałaby i nie otwierałaby ksiąg rachunkowych w związku z przekształceniem.

W 2023 roku wspólnikom miałby zostać wypłacony zysk osiągnięty przez spółkę w roku 2022. Spółka uważała, że wypłacając go wspólnikom – osobom fizycznym będzie mogła jako płatnik pomniejszyć zryczałtowany 19% PIT od dokonywanych wypłat o całość CIT należnego od spółki za 2022 rok, zgodnie z art. 30a ust. 6a uPIT. W ocenie spółki odliczenie to będzie dotyczyć całości zaliczek na CIT wpłaconych przez spółkę w 2022 roku (a więc również w okresie przed przekształceniem) i całości podatku należnego za ten rok podatkowy, a to z racji nie zamknięcia ksiąg rachunkowych i kontynuacji roku podatkowego przez spółkę komandytową oraz przejęcie przez nią praw i obowiązków spółki jawnej.

Z powyższym stanowiskiem nie zgodził się Dyrektor KIS. Wskazał, że z prawa do odliczenia, o którym mowa w art. 30a ust. 6a uPIT, mogą skorzystać wyłączenie komplementariusze spółek komandytowych i komandytowo-akcyjnych. W sytuacji przekształcenia spółki jawnej w komandytową w trakcie 2022 roku wspólnicy będący osobami fizycznymi nie będą posiadać statusu komplementariuszy w spółce przez cały rok podatkowy, za który byłby wypłacany zysk. Nie można więc odliczyć od zryczałtowanego podatku dochodowego należnego od przychodów z tytułu udziału tych osób w spółce komandytowej tej części CIT zapłaconego przez spółkę, która przypada na okres, gdy spółka była spółką jawną.

Umowa handlowa może być uznana za fakturę VAT - wyrok TSUE z 29 września 2022 r., sygn. akt C-235/21.

Wyrok został wydany w sprawie dotyczącej słoweńskiej spółki, która sprzedała nieruchomość, a następnie zawarła z nabywcą – firmą leasingową umowę leasingu zwrotnego. W umowie tej wskazano m.in. kwotę podatku VAT. Firma leasingowa nie wystawiła faktury VAT i nie zapłaciła należnego podatku VAT, co zostało zakwestionowane przez organ podatkowy. W jego ocenie, w sytuacji, gdy w umowie wskazana jest kwota VAT oraz opisane są podstawowe elementy transakcji, spełnia ona przesłanki do uznania ją za fakturę VAT w rozumieniu art. 203 dyrektywy 2006/112 (odpowiednik art. 108 uVAT zapobiegający wystawianiu tzw. pustych faktur VAT). Właściwy w sprawie sąd skierował pytanie prejudycjalne do TSUE.

TSUE orzekł, że aby dokument mógł zostać uznany za fakturę VAT w rozumieniu przepisów podatkowych, muszą zostać spełnione dwa warunki. Po pierwsze, winna być wskazana kwota podatku VAT, a po drugie, dokument ten musi zawierać podstawowe elementy transakcji, takie jak m.in. określenie stron umowy, opis przedmiotu sprzedaży czy datę transakcji. W sytuacji spełnienia tych przesłanek umowę można uznać za fakturę, co rodzi skutek podatkowy dla obu stron: po stronie sprzedawcy powstaje obowiązek zapłaty podatku VAT, a po stronie nabywcy – prawo do odliczenia podatku VAT.

Powyższe orzeczenie TSUE spotkało się z falą komentarzy ze strony ekspertów. Wskazują oni na wypaczenie przez TSUE idei faktury VAT, jako dowodu podatkowego potwierdzającego dokonanie czynności opodatkowanej (a z samej umowy to nie zawsze może wynikać), a także powstanie po stronie podatników stanu niepewności, czy zawarta umowa nie zostanie w przyszłości zakwalifikowana jako faktura VAT. Z problemów praktycznych wskazuje się na mogący powstać w przyszłości problem zaewidencjonowania lub skorygowania treści faktury.

Brak zapłaty należnego VAT-u po stronie sprzedawcy nie pozbawia nabywcy prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego - wyrok TSUE z 15 września 2022 r., sygn. akt C-227/21.

Wyrok zapadł w sprawie litewskiej spółki, która zakupiła od banku wierzytelność. Dłużnikiem wierzytelności był deweloper, który zaciągnął kredyt zabezpieczony hipoteką na nieruchomości. W umowie cesji wierzytelności nabywca wierzytelności potwierdził, że zapoznał się z sytuacją ekonomiczno-finansową i prawną dłużnika oraz ma świadomość, że jest on niewypłacalny i objęty postępowaniem restrukturyzacyjnym.

Po bezskutecznej licytacji komorniczej nabywca wierzytelności nabył od dłużnika nieruchomość. Dłużnik wystawił z tego tytułu fakturę VAT, którą nabywca zapłacił i odliczył wykazany w niej VAT naliczony, czego efektem było wykazanie kwoty podatku VAT do zwrotu. Urząd skarbowy odmówił jednak zwrotu podatku VAT, wskazując, że sprzedający – dłużnik nie uiścił podatku należnego, a działanie wierzyciela określił jako działanie w złej wierze i będące nadużyciem prawa, skoro wiedział on o złej kondycji finansowej dłużnika.

Sąd rozstrzygający sprawę wystąpił do TSUE z zapytaniem. Ten wskazał, że z samych trudności finansowych dłużnika nie można wywnioskować bezprawnego zamiaru nieuiszczenia VAT-u. Zaznaczył również, iż brak jest dowodów na to, iż nabywca nieruchomości działał w zmowie z dłużnikiem co do braku zapłaty przez niego podatku, a w działaniach nabywcy nieruchomości nie doszło do nadużycia prawa. Zaistniałe w sprawie okoliczności nie mogą pozbawiać nabywcy nieruchomości prawa do odliczenia podatku naliczonego.

Decyzję o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej doręcza się na adres zamieszkania - wyrok NSA z dnia 5 października 2022 r., sygn. akt III FSK 2471/21.

W wydanym wyroku NSA wypowiedział się na temat adresu do doręczeń decyzji organu podatkowego w zakresie odpowiedzialności członka zarządu za długi podatkowe spółki.

Organ podatkowy wydał decyzję o odpowiedzialności byłego członka zarządu za zaległości podatkowe spółki w podatku VAT. Osoba ta prowadziła również działalność gospodarczą. Organ podatkowy doręczył ww. decyzję na adres prowadzonej przez ww. osobę działalności gospodarczej, poczta dwukrotnie awizowała przesyłkę, które ostatecznie nie została odebrana.

Po tym, jak były członek zarządu dowiedział się po kilku latach, że organ podatkowy chciał go pociągnąć do odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki, złożył wniosek o przywrócenie terminu do złożenia odwołania od decyzji oraz wniósł takie odwołanie. Organy podatkowe odmówiły jednak jego uwzględnienia, wskazując, że doszło do zastępczego doręczenia decyzji w trybie art. 150 OrdPu, a jedynym aktualnym i właściwym adresem podatnika prowadzącego działalność gospodarczą, na który powinny być dokonywane doręczenia, jest adres prowadzenia tej działalności.

Ze stanowiskiem tym nie zgodziły się sądy administracyjne. WSA w Warszawie uznał, że organ nie przeprowadził postępowania w celu ustalenia miejsca zamieszkania skarżącego. Nie uwzględnił też, iż adres zamieszkania podatnika może być inny niż adres jego działalności gospodarczej. To spowodowało, że decyzja nie została skutecznie doręczona, a termin do wniesienie odwołania nie zaczął płynąć. Adres działalności gospodarczej nie stanowi uniwersalnego adresu do doręczeń dla osoby fizycznej.

NSA w całości podzielił to stanowisko, dodając, iż decyzja o odpowiedzialności osoby trzeciej nie jest związana z działalnością gospodarczą takiej osoby.

Wydłużenie działania tarczy antyinflacyjnej.

Sejm przyjął ustawę przedłużającą działanie tarczy antyinflacyjnej do 31 grudnia 2022 r. Najważniejsze założenia dotyczą:

• utrzymania czasowego obniżenia stawek VAT na żywność, paliwa silnikowe, gaz ziemny, energię elektryczną i cieplną, nawozy i inne środki wspomagające produkcję rolniczą;
• utrzymania obniżki stawek akcyzy na paliwa silnikowe, lekki olej opałowy i energię elektryczną;
• utrzymanie zwolnienia dla energii elektrycznej wykorzystywanej przez gospodarstwa domowe oraz obniżki stawki akcyzy do poziomu minimum unijnego na lekki olej opałowy;
• wyłączenia z podatku od sprzedaży detalicznej (tzw. handlowego) sprzedaży detalicznej paliw;

ochrona prawa podatkowych grup kapitałowych (PGK) nabytych 1 stycznia 2022 r., tj. możliwość odliczenia strat sprzed utworzenia PGK (nie starszych niż pięć lat), w tym nierozliczonych na 31 grudnia 2021 r.

Zmiany w zakresie CIT (w zakresie tzw. Polskiego Ładu).

Sejm przyjął ustawę nowelizującą uCIT, która wprowadza szereg regulacji, w dużej mierze o charakterze doprecyzowującym istniejące rozwiązania. Najważniejsze założenia dotyczą:

• modyfikacji i odroczenia wejścia w życie przepisów o minimalnym podatku dochodowym (zawieszenie na lata 2022-2023);
• uchylenia przepisów o tzw. „ukrytej dywidendzie”;
• zmiany przepisów dotyczących polskiej spółki holdingowej (PSH);
• zmiany przepisów dotyczących obowiązku dokumentacyjnego w zakresie tzw. pośrednich transakcji rajowych;
• zmiany przepisów dotyczących opodatkowania podatkiem od przerzuconych dochodów;
• uelastycznienia konstrukcji oświadczenia wyłączającego obowiązek stosowania mechanizmu pay and refund;
• likwidacji obowiązku składania załącznika przy korzystaniu z „ulgi na złe długi”;
• poprawy regulacji dotyczących przepisów o opodatkowaniu ryczałtem od dochodów spółek (tzw. estoński CIT);
• złagodzenia przepisów dotyczących rozliczaniu kosztów finansowania dłużnego w kosztach podatkowych.